Sắt là một chất cần thiết cho sức khỏe và sự phát triển của trẻ. Nhưng nếu bổ sung không đúng có thể dẫn đến những hậu quả nguy hiểm và gây độc cho trẻ. Thế nhưng, nhiều cha mẹ vẫn mắc những sai lầm trong việc bổ sung sắt cho trẻ, dẫn đến những ảnh hưởng xấu đến sức khỏe của trẻ.
Thấy trẻ xanh xao, vội vàng bổ sung sắt – Sai lầm của rất nhiều cha mẹ
Sai lầm điển hình mà nhiều cha mẹ mắc phải, đó là cứ thấy trẻ xanh xao thì cho rằng con thiếu máu, mà thiếu máu đồng nghĩa với việc thiếu sắt. Và các bậc phụ huynh vội vàng mua sắt bổ sung cho trẻ.
Thế nhưng, trên thực tế, điều này là hoàn toàn sai lầm bởi thiếu máu có thể do nhiều nguyên nhân gây ra. Thiếu máu do thiếu sắt chỉ là một nguyên nhân, chứ không phải tất cả các trường hợp thiếu máu đều do thiếu sắt.
Trên thực tế, có một số bệnh lý gây thiếu máu như hiện tượng tan máu trong cơ thể. Nếu trẻ mắc bệnh này mà bổ sung thêm sắt thì sẽ làm bệnh thêm nặng hơn. Bởi lượng sắt trong cơ thể trẻ vốn đang thừa nhiều do hồng cầu bị vỡ giải phóng ra. Do đó, việc uống thuốc cần phải có chẩn đoán rõ ràng và theo chỉ định của bác sĩ chuyên khoa.
Theo các chuyên gia, bổ sung sắt chỉ nên áp dụng với những trẻ đã qua kiểm tra và được xác định là thiếu máu thiếu sắt ở thể trung bình hoặc nặng. Hoặc ở những trẻ có dấu hiệu thiếu máu thiếu sắt rõ ràng như mệt mỏi, kém ăn, da xanh, miễn dịch kém, móng tay, móng chân dễ gãy. Đối với những trường hợp thiếu máu thiếu sắt nhẹ cha mẹ cần có tư vấn của bác sĩ hoặc bổ sung sắt cho trẻ thông qua chế độ ăn hàng ngày.
Quá nhiều sắt, « bổ thành độc »
Rõ ràng, sắt rất cần thiết đối với trẻ, tuy nhiên, nếu bổ sung quá nhiều thì nó sẽ thành chất độc gây hại cho bé.
Thừa sắt cũng giống như thiếu sắt, đều gây tác hại đến sức khỏe của trẻ. Sắt là kim loại nặng có khả năng gây độc mô tế bào, ảnh hưởng đến chức năng gan, thận cũng như sức khỏe tổng thể nếu sử dụng không đúng.
Đặc biệt, ở trẻ nhỏ, các cơ quan như gan, thận chưa hoàn thiện nên chức năng đào thải sắt cũng như các chất độc còn kém, do đó, rất dễ ngộ độc nếu bổ sung quá liều. Khi cho trẻ uống sắt quá liều trong thời gian dài, trẻ có thể gặp các nguy cơ như tổn thương gan, bệnh cơ tim, tăng đường máu… Chính vì vậy, cha mẹ cần lưu ý liều dùng cho trẻ để không bổ sung quá liều.
Những đối tượng có nguy cơ thiếu máu thiếu sắt cao
Thông thường, thiếu máu thiếu sắt có biểu hiện rõ ràng ở giai đoạn nặng. Lúc này, việc điều trị cũng khó khăn hơn ở giai đoạn nhẹ. Nhưng triệu chứng ở giai đoạn nhẹ thường khó phát hiện ra. Vì vậy, các chuyên gia cho biết cha mẹ nên đưa trẻ đi khám định kỳ hoặc nếu thấy có biểu hiện khác thường. Đặc biệt, những đối tượng dưới đây là nhóm có nguy cơ cao bị thiếu máu thiếu sắt, cha mẹ cần lưu ý :
- Trẻ sinh non, cân nặng thấp
- Mẹ bị thiếu máu khi mang thai
- Trẻ uống nhiều sữa, hơn 500ml/ngày
Vậy, nên bổ sung sắt cho trẻ như thế nào cho hiệu quả và an toàn?
Đối với trẻ thiếu sắt ở mức độ nhẹ, cách tốt nhất là cha mẹ nên bổ sung sắt cho con qua chế độ dinh dưỡng, cho trẻ ăn thực phẩm giàu sắt như gan lợn, thịt bò, thịt lợn, thịt gà, thịt cừu, tôm, cua, cá, rau bina, bông cải xanh; trái cây khô như nho, mơ, chà là, mận khô, trứng, bơ đậu phộng…
Trường hợp trẻ bị thiếu máu ở mức độ vừa đến nặng, nhu cầu sắt của trẻ cao hơn và cần bổ sung nhanh chóng thì cha mẹ có thể kết hợp cả chế độ ăn uống và các sản phẩm bổ sung sắt cho trẻ theo tình trạng cụ thể sau khi xét nghiệm hoặc theo chỉ định của bác sĩ.
Bên cạnh đó, cha mẹ cần lưu ý không nên bổ sung sắt cho trẻ khi con bị nhiễm khuẩn bởi sắt sẽ tạo điều kiện cho vi khuẩn phát triển, khiến bệnh chuyển nặng và lâu khỏi hơn. Đồng thời, cha mẹ cũng không nên cho trẻ uống sắt cùng kháng sinh bởi nó sẽ làm giảm tác dụng của thuốc, khiến tình trạng bệnh nặng hơn.
Các chuyên gia cũng cho biết, cần bổ sung thêm đạm và vitamin C… cho trẻ để giảm tác dụng phụ, tránh gây táo bón và tăng khả năng hấp thu sắt cho trẻ. Những thực phẩm giàu C nên bổ sung cho trẻ như cam, cà chua, dứa, dâu cải bắp, bông cải xanh,…